6 Mayis'ta neler oldu?

6 mayis günü ilginç bir gün, bir yandan Avrupa borsalarinda Yunanistan ve yüksek borçlanma nedeniyle düşüş haberleri geliyor, bir yandan da son bir aydir iyi datalar geliyor Amerika'dan. Dolayisiyla Amerikan borsalari hafif düşüşle açılıyor ama sıkıntı yok, yine de güçlü duruyor. "Avrupa batsın biz iyiyiz ya!" diyor sanki.

Ne olduysa ögleden sonra saat 14:55 te oluyor, bir anda cok sevdiğimiz P&G'de, yillardir dunyanin en duzgun giden her sene ufak ufak yukselen ancak hiç sert hareket etmeyen canim sirketimizin hisselerinde bir satis görülüyor. Yanliz satış öyle büyük ki, bitpazarinda gavur mali gibi satış ki, buyuk krizde bile guclu duran istikrar abidesi hisseler bir anda tabana kadar dusuyor.

Simdi bu hareket, tamamen otomatiğe alinmis tüm emirleri canlandiriyor, biliyorsunuz NY'da computer based trading yasal. Adam bilgisayara emir vermiş, ulan bu P&G hisseleri guclu eğer ki 65$ dan, 55 $in altina inerse bir sıkıntı vardır, o zaman hiç vakit kaybetmeden ne var ne yok satışa gir diyor. E bu P&G deki hareket tum computer simulated islemleri sokuyor piyasaya... zaten Dow dedigin dunyanin en buyuk 30 şirketi: P&G satildigini goren bilgisayar, wal-marti satiyor, kraft, coca cola, IBM derken tum automated trading islemleri dusuyor piyasaya (simulated stop loss koruma programlari sayesinde).

Bu arada herkes borsa salonunda Yunanistan'ın batışını izliyor, insanlar isyanda Atina'da ölenler var, New York borsasinda islemler goruluyor, P&G tak 65'ten tak 40 lari goruyor, diger otomatik emirler de diger hisseleri dusuruyor. Derken herkes "noluyor lan?!" diyor "bilinmeyen bir durum mu var?, Euro mu batti ne oldu amk. bende satarim o zaman!" diyor. Yani bilgisayarlardan sonra, bu sefer insanlar da panikle başlıyor satmaya kimse neden ne oluyor demiyor, kesin Avrupa'da bi bok oldu diyor, cok mantikli geliyor cunku 6 Mayis gununun psikolojisinde. Orada bir bok duydu birisi yoksa böyle olmaz diyor.

Sonra akli selim bir bankaci mi borsa baskani mi ne acikliyor: Bu hareket normal degil, bu sirketlerde bir sikinti yok, olsa olsa hata olmustur, kontrol edilsin diyor. O oyle deyince, bu sefer yine panik, ulan hatadan satmisiz toplayalim bari, sikeyim bu bilgisayar programini otomatik sattirdi bize hisseleri diyor, bu sefer alimlar basliyor. Anlık olaylardan bahsediyorum, tum bu olan biten 3-5 dakikada oluyor; V seklinde bir 10 dakikalik grafik olusuyor, ama yine de hisseler baslangic pozisyonuna cikmiyor.

Borsa baskani acil acikliyor: "Teknik hata yok olsa olsa kisisel bir hatadir, yanliz kimsenin piyasaya ve fiyatlara guveni yok boyle mi olacak yani, normal mi hepiniz sattiniz, yaziklar olsun, cok tehlikeli o zaman bugunlerde yatirim yapmak diyor. Risk boyutunun ne hale geldigini gordunuz diyor. Kıçı kırık 2 aylik analist yanlis tuşa batsa tum dükkanları kapatacak mıyız bu mudur?" diyor! Insanlar da fiyatlar yine yukselmis o zaman almiyim geri yarin gene duser belki diye almiyor. borsa 5% dusuyor.

Simdi, ilk P&G hisse senedinde ne oldu da bu hale geldi ortalik?

- ilk aciklama: teknik bir hata yok, bir yatirimci/ analist, yanlis rakam girdi herhalde. (bin hisse satacagina milyon satmis; use excel my friend!)
- Sirket aciklamasi: Bizde herhangi bir yamuk yok, herhalde kişisel bir hatali işlem oldu.
- Benim, bazi yazarlarin ve ekonomi medyasinin görüşümüz: son yillarin en buyuk vurgunu olduğu yönünde. Kimse uyanmadan piyasayi 1000 puan dusurup yine 600 puan yukselttiler, Avrupa daki panikten faydalanip computerized islemlerin açığından yakaladilar, yuksek sekilde kaldiracli pozisyonlarla bu harekette1 e 50 kazanmis adamlar olabilir.

Peki sonuçta ne oldu?
-Sonucta dun ABD borsalarinda 1 Trilyon dolar para eridi! bir gunde. Ha bu islemden kazanan oldu mu bilmiyorum ama enteresan bir sey görmüş olduk:

Insan beyni, ya gerzek bir hatayla, ya da planlı bir çalışma ile 6 Mayis 2010 günü bilgisayar programı ile kapıştı, kim kazandı, kim kaybetti yorum sizin...