3 gundur bir yaygara deprem vergilerimiz neredeymis, hadi van i bastan yapsinlarmis vs vs. simdi bu benim ekonomist damarlarimi deprestirdi. Onu yazacagim, musait bi zamanda cadir meselesi ve diger sorunlara da gireriz diye umuyorum.
Olaya bastan bakalim. 99 depremi oldu, buyuk yikim bir suru kamu harcamasina ihtiyac oldu, devlet guclukle harcama yapti. Ancak para bitti, devlet buyuklerimiz (ki o zaman Ecevit hukumeti vardi) dedi ki, ben depreme cok harciyorum, bunun icin para ayirmamistim... bi vergi koyacam herkes destek ciksin dedi. Gecici olacak su harcamalar bitsin kaldiririz dedi.. Ve dikkat et bunun icin oiv ve otv vergileri hayatimiza girdi. Deprem sonrasi harcamalar sayesinde devletin parasi bittigi ve para almak icin kondugu icin buna halk ve komuoyu "deprem vergisi" diye lakap takti. Ne mevzuatinda ne de uygulamada, bu verginin deprem yatirimlari ve deprem icin bir fon olacagi gecmiyordu.
Velhasil bu sayede devlet o ekstra 19 milyar dolarlik 99 depremi yukunden biraz nefes aldi. ancak daha sonra biliyorsunuz, ulke krizlere girdi, ekonomi sikintiya dustu. resmen battik. ulkede bizi kurtaracak adam bulamayinca dervisi cagirdik. o donem ve sonrasi o kadar culsuzduk ki gecici diye adini koydugumuz oiv yi kalici yaptik.. dedik ki, abi gene devlette para yok batiyoruz herkes elini cebine atsin, kemer sIksIn.. :) yani anlayacagin, yine o paranin deprem icin kullanilacagi konusunda bir numara yok. actik batiyorduk. Devlete kaynak lazimdi. Bu. Bak adi falan da "deprem vergisi" degil..
Dervisin ekonomik plani butce disiplini uzerine kurulu. der ki, sen devlet olarak surekli borclanma ihtiyaci duyuyorsun, borclandikca batiyorsun, battikca daha borclaniyorsun siciyoruz. bundan cikacaz, abuk subuk borc almayacagiz, usturuplu harcayacagiz. devlet kuculecek isci cikacak ozellesecek borca ihtiyacin azalacak. sistem bu. isledi mi? isledi. Simdi diyen var ki "e ben zenginlesmedim?" E ama "eben zenginlesti"... ulke zenginlesmedi diyen ahmaklik yapar. ha gelir adaletsizligi var mi var. (yine de bir cok ulkeden iyi) herkesin arabasi evi oldu. sistem isliyor, carklar donuyor. Eski tip zenginlikten yeni usul zenginlige gectigi icin, para el degistirdigi icin, eski zenginler yakiniyor, ama bir cok gosterge dogru yolda oldugumuzu gosteriyor.
Neyse, deprem vergisi neymis? deprem icin alinan bi vergiyle alakasi olmayan, OIV adi altinda devlete para almak icin gerekli bisiymis. Ustelik ulkemizin vergi sisteminde hazine birligi vardir. (tahsis i adem miydi hukuki adi neydi) o da soyledir, kasada tum vergiler birikir, evin tum parasinin birikip faturalarin oradan odendigi gibi oradan butce icindeki seyler odenir. damga vergisi damga alimina, petrol vergisi petrol alimina gitmez. para toplanir butce toplanir oradan harcanir. "E ama su vergiyi niye baska seyler icin harciyorlar?" diye bir soru sacmadir. Ulkenin kurulusundan beri sistem budur...
Simdi adam sana dese o para da diger vergilerden bi farki olmayacak sekilde saglika egitime altyapiya dis borca gitti demekte hakli mi? hakli, cunku verginin ozunde herhangi bir vergiden farki yok.. niye olsun? butcede ne varsa onu yapiyor. Ve inan bana butce disiplini saglaniyor, az borclanma hatta fazlalarla bu is toparlaniyor. Ulke bu disiplinle buyuyor.
Onun disinda, diyebilirsin ki gene de devlet biraz harcamaliydi deprem icinde.. hah simdi geldik oraya.. Ben niye bunlari yazma ihtiyaci duydum? neden senin gozunde "abi hukumeti koruyor bu, tayyipci bu ae!" konumuna geldim? cunku yanlis elestirerek dogruya ulasamayiz. Bu kadar kotu elestirirsek devleti populizme sova, bos muhabbete sevk ederiz. ihityacimiz olan soru deprem vergisi nerede? degil, deprem icin nasi bi plan yapardik? Bunu butcede nasil cozerdik? Senin soruna adam yol yaptik diye cevap verip geciyor, basit cunku.. ben diyorum ki bunun plani nerde bu plani yapalim uygulayalim artik.
Sikintisi ne biliyor musun? Senin o paralari neye odedigini bile bilmemen.. gercekten deprem harcamasi yapiliyor ve bundan sonraki depremler icin para birikiyor mu saniyordun? Senin ulkenin butce sikisikligindan haberin yok mu? Vergi politikalarindan haberdar misin? Neye gore oy veriyorsun? Butcesinde deprem yatirimi olan partilere mi oy atiyorsun, icraatlari takip ediyor musun? yoksa sadece ideoloji misin? Suruyu takip mi ediyorsun?
Bi cozum onermeden de birakmayacagim... Deprem vergisi hic olmadi bunu cikar artik.. devlet butcesi de karun un hazinesi degil, onu yapsin bunu yapsin diyemeyiz. diyorsan o butce yapilirken diyeceksin.. kamuoyu yaratacaksin, suna su kadar harcamayalim sunu harcayalim diyeceksin. sen yillar boyu sus, sonra ee ben buna para biriktiriyoruz saniyordum. E bende sen bir farkindalik ile yasiyorsun saniyorum. koyunmussun o zaman sen?
Bazi tavsiyler ilk akla gelenler: oncelikle su yikilan binalarin sorumlusuna (onayliyandan tut, belediyeye kadar) vereceksin cezayi, -adam oldurme.. sonra denetim. uygun olmayan binaya vereceksin cezayi,-olume tesebbus.. belediyeyi bile denetleyeceksin. Konut stogunu degistirmek icin destek cikacaksin, tesvik olur, yasli konuta ek vergi ile olur. tum dunyaya insaat yapiyoruz, insaata devam... ozel sektor girecek bu ise sen tek basina yapamazsin... o binalar donusecek, o gecekondular yikilacak.. Bir film bir belgesel neyse biraz da korku vereceksin.. balkondan sarkan klimaya bile depremden duser diye cezayi basacaksin.. yardim kuruluslarini toparlayip organize edeceksin. sistemin olacak gerekirse siren calip tatbikatini yapacaksin tum sehirlerde. bak deprem ulkesi dedigin yerde duvara tablo asarken cift taraftan kemerle sabitliyor adam.. bunu yapacak bilince sokacaksin beni... Ama bunlar yaparken karni da doyacak adamin. Ac adama hani tablondaki deprem emniyet kemeri diyemezsin, o yuzden butce disiplininden de vazgecmeyeceksin.
yani deprem vergileri nerede demeyeceksin. bunu zaten onceden bileceksin. yasaminda, ulkende, dunyada kudretin oldugunu hissedeceksin. dusuneceksin dusundurteceksin....
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder